Wellington City Libraries

Te Matapihi Ki Te Ao Nui

Search options

Return to Nga Tupuna main page

Ngā Tupuna o Te Whanganui-a-Tara,
Hei Tīmata

Read in language


I ngā tau ki muri i tuhia e Alan Ward Whakahōnore Ahorangi, tētahi pukapuka e mau ana i ngā rārangi ingoa o ngā kaihaina o te 'Whakaaetanga Tuku Whenua' i te rohe o Pōneke. I hainatia ēnei whakaaetanga i te rā 26 o Hui-tanguru 1844 i Te Aro, i Kumutoto, i Pipitea me Tiakiwai. I te rā 15 Poutū-te-Rangi i hainatia i Waiwhetu, i Pakuao me Kaiwharawhara. I ngā kāinga e rua o Waiariki me Te Ikamaru i hainatia i te rā 29 o Poutū-te-Rangi, ā, ko te mutunga o ēnei hainatanga i mahia ki Oterongo me ōhaua i te rā 30 o Poutū-te-Rangi. E ai ki a Ahorangi Ward, kāore i te tino mōhiotia mehemea i ngā kaihaina te mana ake o o rātou hapu, hei māngai mō rātou

Kei roto i ngā pukapuka 'Ngā Taumata Rau 1990-2000' ētahi kōrero whānui mō ēnei tāngata. Kua whakaurua te whakarāpototanga haurongo o ēnei ki roto i tēnei, kia pai ai te whakarato i te āhua rite o ngā rangatira Māori i te rohe, i te wā o te taenga mai o te Pākeha.

Ko te tūmanako he tirohanga whānui tēnei ki ngā hapu me ngā iwi i heke ki Te Whanganui-a-Tara mai te rohe o Taranaki i ngā tau 1820 ki ngā wā o 1840. Ko te nuinga o rātou i ahu mai i ngā Iwi e toru: Ko Te āti Awa, he iwi e noho ana i te tokerau o Taranaki; Ko Taranaki, i ahu mai i te ākau ki te tonga o New Plymouth: Ko Ngāti Ruanui o Taranaki ki te Tonga (te rohe o Hāwera). I kīia i Te Kōti Whenua Māori, ko te hapu o Whanganui i whai mai i a Ngāti Tama, i noho ki Ohāriu, i muri mai o te taenga mai o te kaipuke Tory i te tau 1839. I tōna wā neke atu i te 90 ngā hapu/iwi e kōrerohia ana mō te rohe o Taranaki.

Hei tauira ēnei whārangi

Na te āwhinatanga o Ngā Tekau o Poneke tēnei tuhinga i whakaoti.

Waea mai ki te Kaiāwhina, Te Kohikohinga Māori, mō etahi atu kōrero, mō te hokona pukapuka rānei.

Korero o te Wa I Raraunga I Rauemi I Te Whanganui a Tara I Whakapapa